Written by ျမင့္သန္း Saturday, 31 December 2011 14:40
ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္း၏ ေန႔စဥ္ဘ၀ အတြင္း ေပါ့တန္ေသာ အနက္ကို ယူကာ တန္ဖိုးကို လြယ္ကူစြာ ေလ်ာ့ပါးပစ္ၿပီး ထင္သလို သံုးစြဲေလ့ ရွိေသာ စကားလံုး/ စာလံုးမွာ "ငါ" ျဖစ္သည္။
ထုိမွ်သာ မဟုတ္ေသး၊ လူသာမန္ တုိ႔၏ ေန႔စဥ္ ဘ၀ႏွင့္ ဘာသာေရး အေျခခံ သိမႈတို႔ကို ေရာေထြး ႐ႈျမင္ၾကက "ငါ" ကို အနက္ယူ လြဲမွားမႈ မ်ားစြာကို အေျခခံ ရင္းျဖင့္၊ တြယ္ခ်င္တုိင္း၊ တြယ္တတ္ ၾကျပန္သည္။ "ငါ" ကို အတၱႏွင့္ အသံုး တည့္ေအာင္ ျပဳ၍၊ တစ္သားတည္း သေဘာထားသည့္ အခါ ထားလိုက္ၾက ျပန္သည္။ ျပႆနာ တစ္ခုမွာ၊ ေန႔စဥ္ ဘ၀ကို ဘာသာေရး တစ္ခုတည္းတြင္ အေျခ တည္ထားေသာ "ျဖစ္ေနျခင္း"၊ သုိ႔မဟုတ္၊ "ဘ၀" ႏွင့္ ေရာေထြးလုိက္ၾက ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ အဆုိးျမင္ ႐ႈေထာင့္မွာ အေျခခံ ႐ႈျမင္ၿပီး၊ တစ္ဦး တစ္ေယာက္ေယာက္ကို ေစာ္ကားလုိလွ်င္၊ ဆုိင္သည္ျဖစ္ေစ၊ မဆုိင္သည္ ျဖစ္ေစ "ငါ" ႏွင့္ "ငါ" သာႏႈိင္းစရာ... စသည့္၊ ဆံုးမစာပုိဒ္ ကေလးကို ဆြဲထုတ္လာကာ၊ တြယ္ၾက ျပန္ေတာ့သည္။ စင္စစ္၊ ထုိထိုေသာ အျပဳ အမူမွာ၊ စနစ္တက် ဆင္ျခင္ျခင္း၏ အျပင္ ဘက္ဆီမွ၊ ၀ါးလံုး ရွည္ႀကီးႏွင့္ ရမ္းမႈ တစ္ရပ္သာ ျဖစ္ပါသည္။
လူတို႔၏ ေန႔စဥ္ဘ၀ အတြင္း၌၊ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းမွာ၊ လိုအပ္မႈ တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာတြင္၊ တင္ကူးေဖာ္ျပ ထားလိုေသာ အခ်က္တစ္ခု ရွိသည္။ ဤအေရး အသားသည္ လူႏွင့္သူ၏ တုိက္႐ိုက္ပတ္သက္ ေနရေသာ လူမႈအဖြဲ႕ အစည္း အတြင္းမွ အေၾကာင္းမ်ားကို ေရးသားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ နိဗၺာန္ေရာက္ရာ ေရာက္ေၾကာင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္း သာယာေသာ ေကာင္းကင္ဘံု(မ်ား) ရွိရာသို႔ သြားရန္ အေၾကာင္းမ်ားကို၊ ေန႔စဥ္ ဘ၀၏ ဦးတည္ခ်က္ တစ္ခုအျဖစ္၊ အသိအမွတ္ ျပဳထည့္ သြင္းစဥ္းစားကာ ေရးသားထားျခင္း မရွိေၾကာင္း ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ သာမန္လူႏွင့္ လူသာမန္ တုိ႔၏ ေန႔စဥ္ဘ၀ အေန အထားမ်ားတြင္ တည္ကာေရးသား ထားျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ စား၀တ္ေနေရး အတြက္ မပူပင္ ရေသာလူမ်ား၊ ဘာသာေရးျဖင့္ အသက္ေမြး ၀မ္းေက်ာင္း ျပဳေနၾက သူမ်ား အေၾကာင္းကို ထည့္သြင္း၍ စဥ္းစားျခင္း မရွိပါ။
ထုိသူတုိ႔မွာ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္း အတြင္း၌ ႁခြင္းခ်က္ တစ္ရပ္ျဖင့္ ရပ္တည္ ေနႏုိင္သူမ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ပင္။ အထူးသျဖင့္ စား၀တ္ေနေရး အတြက္ မ်ားစြာပူပင္ ေနရျခင္း မရွိေတာ့ဘဲ၊ ဘ၀ (ျဖစ္ရွိ ေနရျခင္း) ၏ ဆီဥေထာပတ္ တုိ႔ကို လြယ္လြယ္ခူးခပ္ စားေသာက္ ရႏုိင္ေသာ အေန အထားသုိ႔ ေရာက္ေနခဲ့လွ်င္၊ "ငါ" သည္ မ်ားစြာ အေရးႀကီး လွေတာ့သည္ မဟုတ္။ ထုိအခါ မ်ဳိးတြင္ မိမိ၏ "ငါ" ကုိသာမက၊ အျခားသူ တို႔၏ "ငါ" ကိုပင္ အသိအမွတ္ ျပဳရန္ မလုိအပ္ ေတာ့ေခ်။ အေၾကာင္းမွာ ထိုသူတုိ႔တြင္ ႐ုပ္အေျခခံကို မ်ားစြာထည့္သြင္း မစဥ္းစားရ ေတာ့သည့္၊ စိတ္အေျခခံ၌ တည္ေသာ လြတ္လပ္မႈ သို႔မဟုတ္ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို အထိုက္အေလ်ာက္ ရထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္၏။ အရပ္ စကားျဖင့္ ခပ္လြယ္လြယ္ ေျပာရလွ်င္၊ စား၀တ္ေနေရး ဟူေသာ အေရးသံုးပါး အနက္ စားေရးျဖစ္ေသာ ဗိုက္ကိစၥ မပူရလွ်င္ပင္ သာမန္လူ တစ္ေယာက္အဖုိ႔ ကာလအတုိင္း အတာတစ္ခု အတြင္း မပူပင္ ရေတာ့ဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ တစ္ခု (တစ္မ်ဳိး) ကို ရေနရ သျဖင့္ ျဖစ္သည္။
သို႔ရာတြင္၊ ေန႔စဥ္ ဘ၀ထဲက လူမ်ားတြင္ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းမွာ အေရးႀကီး ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ စား၀တ္ ေနေရးသည္ အေရးႀကီးေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ စင္စစ္၊ စား၀တ္ ေနေရးသည္ သိမႈျဖစ္သည္။ တိက်စြာ ဆုိရေသာ္၊ "ငါ" ကို အေျခခံေသာ သိမႈတစ္ခု ျဖစ္သည္။ စားခ်င္ျခင္း၊ ၀တ္ခ်င္ျခင္း၊ သြားခ်င္ျခင္း... စသည္တုိ႔မွာ လူတစ္ဦးခ်င္း စီ၏ သိမႈမွ ေပၚေပါက္ လာျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ သီးျခား အသိမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ ေယဘုယ် က်ေသာ ဆာေလာင္ မြတ္သိပ္မႈႀကီး ဟူ၍ မရွိ။ အျခားသူ တစ္ဦး တစ္ေယာက္က ဗုိက္ဆာျခင္းသည္ မိမိ၏ ဗိုက္က ဆာသည္မဟုတ္။ တစ္ဦး တစ္ေယာက္က "လူေတြမွာ စားစရာ မရွိဘူး" ဟု ဆုိျခင္းသည္ လူတစ္ဦးခ်င္း စီ၏ ဆာေလာင္ မြတ္သိပ္မႈကို ေဖာ္ထုတ္ ျပေသာစကား (သို႔မဟုတ္၊ အဆုိတစ္ရပ္) မဟုတ္။ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ ဆာေလာင္ မြတ္သိပ္မႈမွာ အျခားသူ တစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ သိမႈ အတြင္းမွ ေပၚေပါက္လာျခင္း မဟုတ္။ အျခားသူ တစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ သိမႈ အတြင္းမွ ေပၚေပါက္ လာရျခင္း မဟုတ္ဟု ဆိုရသည္မွာ၊ ဆာေလာင္ျခင္း ဟူေသာ အသိကို အနက္ေဖာ္ႏိုင္ ၾကပံုခ်င္း၊ သိမွတ္ခံစား နားလည္ ၾကပံုခ်င္း မတူ ၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
လြယ္လြယ္ ဆုိရေသာ္၊ လူတုိင္းဟု ဆုိရေသာ လူအမ်ားမွာ လူတစ္ဦး ခ်င္း၏ အစု အေ၀းသာ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းအတြင္း၊ လူအသီးသီး တို႔အေနျဖင့္ မည္ေရြ႕မည္မွ်ပါ၀င္ ပတ္သက္ ႏိုင္သည္ျဖစ္ေစ၊ မည္ေရြ႕မည္မွ် အက်ဳိးတူ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ ႏုိင္ၾကသည္ ျဖစ္ေစ၊ လူတစ္ဦးခ်င္း စီမွာ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းအတြင္း သီးျခား ျဖစ္-ရွိေနၾက သူမ်ားသာ ျဖစ္ေလသည္။ ဆုိလုိသည္မွာ လူတုိင္းသည္ ဆရာ၀န္မ်ား မဟုတ္။ ဆရာ၀န္ မ်ားသည္သာ ဆရာ၀န္မ်ား ျဖစ္ၿပီး၊ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးသည္ ထုိ-ေယဘုယ် ျပဳ ၍ သတ္မွတ္ေခၚဆုိ ထားေသာ- ဆရာ၀န္မ်ား အတြင္းမွ တစ္ဦး တစ္ေယာက္သာ ျဖစ္သည္။ သူ၏ သိမွတ္ခံစား နားလည္မႈသည္ အျခားေသာ ဆရာ၀န္ တုိ႔ႏွင့္ အရာရာတြင္ တစ္သားတည္း မက်ႏိုင္။ သူႏွင့္ အျခားေသာ ဆရာ၀န္တုိ႔ အၾကားမွ ေယဘုယ် က်ေသာ အခ်က္မွာ စနစ္တစ္စံု တစ္ရာကို အေျခခံကာ ရယူထားေသာ ပညာရပ္တြင္၊ အတုိင္းအတာ တစ္ခုအထိ တူညီေသာ အသိပညာ ရွိေနျခင္း၊ သို႔မဟုတ္၊ အတုိင္း အတာတစ္ ခုအတြင္း၌ တူညီ ခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။
ေရွးကေသာ္ လူႏွင့္ တိရစၧာန္တုိ႔ အၾကားမွ မတူညီမႈ တစ္ရပ္မွာ လူ၏ဆင္ျခင္ ႏုိင္စြမ္းဟု ဆုိၾကသည္။ အေနာက္တုိင္း အေတြးအေခၚ စနစ္ႏွင့္ အစဥ္အလာ ပညာရပ္ ေဘာင္ထဲတြင္ လက္ခံခဲ့ေသာ အျမင္ျဖစ္သည္။ ယေန႔ ကာလတြင္ ထြန္းကားေနေသာ Cognitive Science ပညာရပ္ အရေသာ္၊ လူတို႔၏ ဆင္ျခင္ပံုမွာ အျခားေသာ သတၱ၀ါ တုိ႔၏ ဆင္ျခင္ပံု ကဲ့သုိ႔သာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သိလာ ၾကရသည္။ "လူတို႔၏ ဆင္ျခင္ပံုသည္ တိရစၧာန္တို႔ ဆင္ျခင္ပံု တစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ကိုယ္ခႏၶာမွ ခြဲထုတ္ ပစ္၍ မရႏုိင္..." ဟု ပါေမာကၡ လားေကာ့(ဖ) ႏွင့္ ေဂ်ာန္ဆင္ George Lakoff and Mark Johnson တို႔ကဆိုသည္။ သို႔ျဖစ္ရကား၊ ဆင္ျခင္ ႏိုင္စြမ္းသည္ လူတုိင္း၊ လူတုိင္းတြင္ သာမက တိရစၧာန္ တို႔၌ပင္ ရွိေနသည္ဟု ဆုိရ ေပေတာ့မည္။ သို႔ရာတြင္ တစ္ေျပးညီ အသံုး မခ်တတ္။ အသံုး ခ်ႏုိင္စြမ္း မရွိတတ္ၾက။ အေၾကာင္းမွာ လူအသီးသီး တို႔၏ ျဖစ္တည္ ေနျခင္းမွာ (ဆုိခဲ့ၿပီးသည့္ အတုိင္း) သီးျခား ျဖစ္တည္ ေနျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူႏွင့္ တိရစၧာန္ တို႔သည္ ဦးေႏွာက္ကို အသံုးျပဳၾက ပံုမတူ။ တိရစၧာန္ မ်ား၏ ဦးေႏွာက္သည္ သိ-ျမင္မႈကို တံု႔ျပန္ေသာ္လည္း လူမ်ားကဲ့သုိ႔ ဆင့္ပြား ရယူေသာ စနစ္မ်ဳိး မရွိ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆင္ျခင္ရန္ အားထုတ္မႈ ျဖစ္ေပၚမလာ။
ေတြ႕-သိ၊ ျမင္-သိ၊ ၾကား-သိ စသည္မ်ား ရွိေသာ္လည္း၊ ထို-သိမႈ-ကို အေျခခံကာ ဆင္ျခင္တံု တရားကို အသံုးျပဳ၍ ဆင့္ပြား အက်ဳိးဆက္ မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ ျဖစ္ေပၚမႈမ်ား အေၾကာင္းကို မစဥ္းစား။ စဥ္းစားျခင္းသည္ လူ၏ သဘာ၀က ေပးထားေသာ အျပဳအမူ ျဖစ္သည္။ လူ၏ တစ္ဆင့္ခ်င္း ေျပာင္းလဲလာေသာ ျဖစ္စဥ္ အတြင္းမွ လုိက္ပါ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မႈ (The Evolutionary Adaptiveness ကို ဆုိလုိသည္။) ျဖစ္သည္။ ပညာရွင္တုိ႔သည္၊ သူတုိ႔ႏွင့္ အကၽြမ္း တ၀င္ျဖစ္ၿပီး ကၽြမ္းက်င္ ႏွံ႔စပ္ေသာ ပညာရပ္/ ဘာသာရပ္ (Disciplines ကို ဆုိလိုသည္။) မ်ားတြင္တည္၍၊ ဆင္ျခင္ၾကသည္ ကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ လူႀကီးသည္ လူႀကီး ကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ကေလးသည္ ကေလးကဲ့သို႔ လည္းေကာင္း၊ ဆင္ျခင္ၾကသည္ ခ်ည္းျဖစ္သည္။ အေၾကာင္း တစ္ရပ္မွာ လူတု႔ိ သံုးစြဲေသာ ဘာသာ စကား၏ ေနာက္ကြယ္တြင္ (သို႔မဟုတ္၊ ေအာက္တြင္) ေယဘုယ် က်ေသာ နားလည္ ႏိုင္မႈသေဘာ တစ္စံုတစ္ရာ ရွိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ သာမန္ရပ္၀န္း အတြင္းမွ ဆင္ျခင္ျခင္း၏ (႐ႈပ္ေထြး ေနသျဖင့္) နားလည္ရန္ ခက္ခဲမႈ တစ္ရပ္ The Complexity of Commonplace Reasoning ဟု ေခၚၾကသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ လူတုိင္းဆင္ျခင္ ႏိုင္ေသာ အတုိင္းအတာ ျဖစ္သည္။
သို႔ျဖစ္ရကား၊ "ဆင္ျခင္ႏုိင္ေသာ စြမ္းရည္ လူတုိင္း၌ မရွိတတ္ေခ်" ဟူေသာ၊ အယူ အဆ၊ အျမင္၊ လက္ခံနားလည္ ထားပံုမွာ လံုး၀ဥႆံု မွားယြင္း ေနသည္။ ဆင္ျခင္ နည္းလမ္းတက် ဆင္ျခင္ျခင္းႏွင့္ စနစ္တစ္စံု တစ္ရာကို အေျခခံကာ ဆင္ျခင္ျခင္း တို႔မွာမူ ဆင္ျခင္ျခင္း အတြင္းမွ သီးျခား သေဘာမ်ား ျဖစ္သည္။ ငါ ခ်မ္းသာသျဖင့္၊ သို႔မဟုတ္၊ ငါ့လုိစီးပြား မရွာတတ္ၾက သျဖင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္၊ ငါ့လုိခ်မ္းလည္း မခ်မ္းသာ၊ ၾသဇာ အာဏာလည္း မရွိၾကသျဖင့္၊ ထုိထုိေသာ လူအမ်ား စုတြင္ ငါ့လုိဆင္ျခင္ ဉာဏ္မရွိ ၾကဟု မဆုိႏုိင္၊ မဆုိသင့္။ မွတ္ယူလက္ခံ မထားသင့္ (ေကာက္ကာငင္ကာ ရဲရဲေတာက္ ဗုဒၶ ဘာသာ၀င္ ျဖစ္လာၾကေသာ ပိုက္ဆံ ၀ါလားမ်ား အေနျဖင့္၊ ၀ိသုဒိၶမဂ္၊ ကမၼ႒ာ နဂၢဟဏ နိေဒၵသ ပိုင္းတြင္ ၫႊန္းေသာ "ခ်မ္းသာေသာ သူ၏စိတ္သည္ တည္ၾကည္၏" ဟူေသာ အဆုိကို ဖတ္ၿပီး "ငါတို႔ကို ေျပာတာပဲ" ဟု အနက္ ယူလြဲရင္း ပီတိ ျဖစ္ေနၾက ရန္ကားမသင့္။) ဆင္ျခင္ျခင္းသည္ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ ဓနအင္အား၊ ၾသဇာအာဏာ အင္အားတုိ႔၏ အတုိင္းအတာ၊ ပမာဏ တို႔ႏွင့္ တုိင္းထြာ၍ ယွဥ္တြဲ၊ ညိႇႏႈိင္း၊ စိစစ္ကာ၊ အကဲခတ္ အဆံုး အျဖတ္ေပး ႏုိင္ေသာ တစ္စံုတစ္ရာ မဟုတ္။
အကယ္၍ႏွင့္ အကယ္၍ သာလွ်င္၊ လူသည္ မေတြးတတ္၊ မဆင္ျခင္တတ္ ခဲ့ေလေသာ္ ထုိ "သူ" မွာ သူ၏ ရွိေနျခင္း၊ သို႔မဟုတ္၊ သူ၏ "ငါ" ကို ရွာေဖြ၍ မရႏုိင္သူ၊ သုိ႔ မဟုတ္၊ သာမန္လူတုိ႔ တြင္ရွိသည့္ လူတန္းေစ့ အသိ / သိမႈတစ္စံု တစ္ရာကို မသိသူသာ ျဖစ္ေပေတာ့မည္။ တန္းေစ့ သိစိတ္မရွိ သူသာ ျဖစ္ေန ေပေတာ့မည္။ ႐ုပ္ခႏၶာ မရွိသူဟု ဆုိရ ေပေတာ့မည္။ ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ Cognitive Science ၏ အလုိအရ The Mind is body: Thinking is perceiving ျဖစ္ၿပီး၊ Ideas are things perceived သာ ျဖစ္ေပသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ႐ုပ္ခႏၶာ ရွိေန သည့္ လူ၌တည္ေသာ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းကို ဘာသာတရား တစ္စံု တစ္ရာျဖင့္ တုိင္းထြာ၍ လည္းေကာင္း၊ ၿဖိဳဖ်က္ပစ္၍ လည္းေကာင္း မရႏုိင္။ ဟိႏၵဴ ၀ါဒမွ ခြဲထြက္လာေသာ ဘာသာေရး အျမင္တို႔တြင္၊ "ငါ" ကို ျငင္းဆိုရန္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ၿဖိဳဖ်က္ပစ္ရန္ လည္းေကာင္း၊ တုိက္တြန္းၾကေသာ ဟူ၏။ စင္စစ္၊ ထုိ "အျမင္" ၏ ဦးတည္ ထားခ်က္မွာ လြတ္ေျမာက္မႈ ျဖစ္သည္။
လြတ္ေျမာက္မႈဟု ဆုိရာတြင္၊ လြတ္ေျမာက္လိုသူ ကိုရည္သည္။ လြတ္ေျမာက္ လုိသူသည္ လမ္းၫႊန္ထားေသာ စနစ္/နည္း အတုိင္း က်င့္ၾကံ ၾကရမည္။ ထိုသို႔ က်င့္ၾကံပါမွ လြတ္ေျမာက္မႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကုိ ရေပမည္။ သို႔ရာတြင္ ထုိသို႔-လြတ္ေျမာက္ရန္၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ ရရန္အတြက္၊ ႐ုပ္ႏွင့္စိတ္တုိ႔ ေပါင္းစည္းဖြဲ႕စပ္ ထားေသာ "ငါ" က က်င့္ၾကံ ရေပသည္။ သူမ်ားက ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သူမ်ားအတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း "ငါ" ကို (ႏွင့္၊ "ငါ" က) က်င့္ၾကံ မေပးႏိုင္။ သို႔ျဖစ္ရကား၊ လြတ္ေျမာက္မႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကို ရလိုေသာ သူ၏ "ငါ" မွာ၊ ("ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းကို လက္ခံသေဘာ တူသည္ ျဖစ္ေစ၊ လက္မခံဘဲ သေဘာ မတူသည္ ျဖစ္ေစ) ရွိေနရ ေပေတာ့သည္။ "ငါ" ကို ျငင္းဆိုရန္ အတြက္ "ငါ" မရွိဘဲ၊ ျငင္းဆို၍ မရ။ ပိုမို လြယ္ကူေအာင္ ရွင္းဆုိရေသာ္၊ မရွိေသာ တစ္စံု တစ္ရာကို ျငင္းဆို၍မရ (ဘာသာစကား တည္ေဆာက္ပံု တြင္ေသာ္၊ "မရွိျခင္း" ကို "ရွိထားသူမ်ား" ကသာ "ရွိျခင္း" ကို ျငင္းဆို ႏုိင္ၾကသည္ (တတ္ၾကသည္)။ ဥပမာ ငါကေတာ့ မခ်မ္းသာခ်င္ ပါဘူးကြာဟု ခ်မ္းသာျခင္းကို ျငင္းဆိုသူ အမ်ားစုမွာ လူမြဲမ်ားသာ ျဖစ္သည္။)။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆင္းရဲျခင္း ကိုမခံ ႏုိင္လွ်င္ ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ၾကရသည္။ ခ်မ္းသာေအာင္ လုပ္ၾကရာတြင္ "ငါ" ကို ေမ့ေလ်ာ့ထား၍ လုပ္ၾကသည္ မဟုတ္။ အလားတူပင္၊ ပညာတတ္ေအာင္ လုပ္ၾကျခင္း၊ ၾသဇာအာဏာ ရွိေအာင္ ႀကိဳးစားၾကျခင္း စသည္မ်ား အားလံုးမွာ၊ "ငါ" ႏွင့္ကင္းပ၍ မရႏုိင္။ ဘာသာေရး အေျခခံ အေတြးအေခၚ မ်ားတြင္ ရည္ၫႊန္း ဆုိလုိထားေသာ "ငါ" မ်ားမွာ၊ ထုိ-ဘာသာေရး တစ္စံုတစ္ရာ အျမင္၊ သို႔မဟုတ္ အယူအဆ-၏ အတြင္း၌ မွန္ေကာင္းမွန္မည္။ ဟုတ္ေကာင္း ဟုတ္ေပမည္။ ေန႔စဥ္ဘ၀ အတြင္း၌ တစ္၀မ္းတစ္ခါး အတြက္ ရွာေဖြ စားေသာက္ ေနရေသာ သူတုိ႔၏ ဘ၀ အတြင္းသုိ႔ ဆြဲယူၿပီး၊ ဗလေကာင္းေကာင္း ျဖင့္ဖိကာ၊ စတုတ္တုိက္၍ အတင္း ညိႇပစ္ရန္ကား၊ မသင့္။
လူတုိင္းလူတုိင္း ဟုဆုိရေသာ လူအမ်ား စုသည္ ဓနအင္ အားအရ ေတာင့္တင္း ခိုင္မာသူမ်ား မဟုတ္ၾက။ တစ္နည္း ဆုိရျပန္ေသာ္ ပိုက္ဆံဟု ေခၚေသာ ေငြေၾကး အေျခခံတြင္ တည္ကာ တည္ေဆာက္ထား ၾကေသာ၊ လူမႈပံုစံ အတြင္း ထိပ္ပိုင္းတစ္ ေနရာတြင္ ရပ္တည္ ေနသူမ်ား မဟုတ္ၾက။ ေငြေၾကး အေျခခံျဖင့္ ကုံလံုျပည့္စံု ၾကသူမ်ားဟု အေခၚမခံ ရႏုိင္သူမ်ား ျဖစ္သည္။ လြယ္လြယ္ဆုိေသာ္ လူခ်မ္းသာမ်ား မဟုတ္ၾက။ အလားတူပင္ လူတုိင္းဟု ေယဘုယ်ျပဳ အေခၚခံရေသာ လူအမ်ားစုသည္ သာမန္ျဖစ္ေစ၊ ႏုိင္ငံေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရျဖစ္ေစ၊ ၾသဇာအာဏာ ရွိၾကသူမ်ား မဟုတ္။ ထုိသူမ်ားသည္ လူမ်ားစု ျဖစ္ၿပီး၊ လူနည္းစု ဆုိသည္မွာ ေငြေၾကးအရ ခ်မ္းသာသူမ်ား၊ (သာမန္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး အရ) ၾသဇာ အာဏာ ရွိသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ထုိသု႔ိ၊ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ဓနအင္အား မခိုင္မာ သူမ်ားႏွင့္ ၾသဇာ တိကၠမ မရွိသူမ်ား၊ သုိ႔မဟုတ္ "အမ်ားစု ေသာသူတုိ႔" ဟု အေခၚခံထား ၾကရ သူမ်ားသည္ နက္နက္နဲနဲ မေတြးတတ္ ၾကပါသည္ေလာ။ ထိုသူမ်ားသည္ ဆင္ျခင္ႏုိင္ စြမ္း၌ အင္အားညိႇဳးေရာ္ ႏြမ္းပါးေနၾက ပါသည္ေလာ။
ေတြးေခၚ ဆင္ျခင္ျခင္းႏွင့္ နက္နက္နဲနဲ ေတြးေခၚ ဆင္ျခင္ျခင္း တုိ႔မွာ၊ ဆင္းရဲျခင္း၊ ခ်မ္းသာျခင္း၊ ၾသဇာရွိျခင္း၊ ၾသဇာ မရွိျခင္းႏွင့္ မဆိုင္။ အကယ္၍ ဆုိင္သည္ဟု ျမင္ေလေသာ္၊ ထုိအယူ အဆ၊ အျမင္၊ လက္ခံ ထားရွိမႈ တစ္စံု တစ္ရာမွာ၊ လံုး၀ ဥႆံုမွားယြင္း ေနေသာ အယူအဆ၊ အျမင္၊ လက္ခံ ထားရွိမႈ တစ္စံုတစ္ရာ သာျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ဓနအင္အား ရွိျခင္း၊ ဓနအင္အား ရွိျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ ႏုိင္ငံေရး ၾသဇာ အာဏာတုိ႔ႏွင့္ တြဲၿငိေနျခင္း တုိ႔တြင္ အေျခခံကာ၊ လူလူခ်င္း ခြဲျခား၊ ႏွိမ့္ခ်၊ တန္ဖုိးျဖတ္မႈ (ဤတြင္၊ Discrimination, Bigotry, Bias, Inequity စသည့္သေဘာ၊ အလံုးစံုကို ဆုိလုိသည္။) တစ္ရပ္သာ ျဖစ္သြားေပသည္။ ၿမိဳ႕ျပျပည္ရြာ ထူေထာင္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး ကာလမ်ဳိးတြင္ လူမ်ားစုသည္ လူနည္းစုထက္ ညံ့သည္ဟူေသာ အျမင္မ်ဳိးမွာ၊ မမွန္သည္ သာမက၊ မွားလည္း မွားေနေသာ အျမင္ တစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ေနေသးသည္။ လူ႔သမုိင္း ႀကီး၏ အသက္ရွင္ ေနပံုကို သက္တမ္းကန္႔သတ္ ပိုင္းျခားေသာ ရာစုႏွစ္ အတုိင္း အတာကို အေျခခံ၍ ဆိုရေလေသာ္၊ ဤရာစုႏွစ္ ႀကီးတြင္ "လူမ်ားစု" (အထူးသျဖင့္၊ ပိုက္ဆံ၀ါလား မဟုတ္ၾကေသာ "အမ်ားစုေသာ သူတုိ႔" ဟု အေခၚခံရ သူမ်ား) သည္၊ လူတစ္စု၊ သို႔မဟုတ္၊ လူနည္းစု ကဲ့သုိ႔ နက္နက္နဲနဲ မေတြးတတ္ဟု ဆိုကာ လူမ်ားစုကို သီးျခား လူနည္းစု အတြင္းမွ ခြဲထုတ္လိုက္သည့္ လူလူခ်င္း ခြဲျခားေသာ အျမင္မ်ဳိးမွာ ရွိသင့္ ေသးသည္ဟု မထင္။
အဘယ့္ေၾကာင့္ ယေန႔ ကာလကဲ့သို႔ "ၿမိဳ႕ျပျပည္ရြာ ထူေထာင္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး ကာလ" မ်ဳိးတြင္၊ "ငါတို႔ႏွင့္ နင္တို႔" Us and Them ဟူေသာ စည္း႐ိုးကို တားျပခ်င္ရ ပါသည္နည္း။ ထုိ "ငါတုိ႔ႏွင့္ နင္တို႔" ဟူေသာ စည္း႐ိုး တားမႈ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ အျမင္ သို႔မဟုတ္၊ ရယူလာ(ႏုိင္) ေသာ အေတြးစမွ၊ မလိုအပ္ဘဲ ရယူလာေသာ နိဂံုး တစ္ရပ္မွာ၊ "နင္တို႔ ဆင္ျခင္ႏိုင္စြမ္း နည္းၾကေသာ အမ်ားစု/လူမ်ားစု-ကို၊ ငါတုိ႔-လူတစ္စု ျဖစ္ေသာ ဓနအင္အား ရွိသူမ်ားႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး အရ ၾသဇာအာဏာ ရွိသူမ်ား- က အုပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္လွယ္ ႏုိင္သည္" ဟူေသာအျမင္ (နိဂံုး) ျဖစ္သည္။ ထုိအျမင္ မ်ဳိးမွာ အဆုိးျမင္ ဆင္ျခင္ Negative (Dissenting) Argument မ်ဳိးျဖစ္သည္မွာ မွန္ေသာ္လည္း၊ အလြယ္တကူ ေပၚလာႏုိင္ေသာ အဆုိ တစ္ရပ္လည္း ျဖစ္ေနသည္။ ၿမိဳ႕ျပျပည္ရြာ ထူေထာင္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး တြင္ျဖစ္ေစ၊ လူမ်ဳိးစုႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းတြင္းမွ ညီၫြတ္ေရးကို တည္ေဆာက္ရာတြင္ ျဖစ္ေစ သို႔တည္းမဟုတ္ စင္ေတာ္ႀကီး ေပၚတက္ကာ ၿမိဳ႕ေမတၱာ ခံယူမယ့္ သားပါ ခင္ဗ်ာ့ဟု ဟဲရာတြင္ ပင္ျဖစ္ေစ၊ ဘာသာစကား အသံုးလြဲလုိ႔ ကျဖင့္၊ အဆဲ ခံရတာသာ အဖတ္တင္ပါ လိမ့္မည္။
ဆင္ျခင္ျခင္း အပုိင္းသို႔ ျပန္သြား ပါရေစ။
လူအသီးသီး (ဤတြင္၊ မနက္ မုိးလင္း၍၊ အိပ္ရာမွႏိုး ေသာအခါ၊ ငါ့အသက္နဲ႔ ကုိယ္တြဲေန ပါေသး သလားဟု သိေန ေသးသူမ်ားႏွင့္ အိပ္ရာထဲမွ မိမိ၏ ကိုယ္ခႏၶာကို ကိုယ့္ဘာသာ သယ္ထုတ္သြားႏုိင္ သူမ်ား အားလံုးကို ဆုိလိုသည္။) ၏ ေန႔စဥ္ ဘ၀သည္ ဆင္ေျခတစ္စံု တစ္ရာျဖင့္ စတင္ၾကရ သည္ခ်ည္း ျဖစ္သည္။ ေပၚလြင္ေအာင္ ဆုိရေသာ္၊ အိပ္ရာမွ လံုး၀ႏုိးထလာ သူတစ္ဦး တုိင္းတြင္ သူ၏ ေန႔စဥ္ဘ၀ အတြက္ လုပ္႐ုိး လုပ္စဥ္မ်ား ရွိေနသည္။ အိပ္ရာထၿပီး အိမ္သာတက္မည္။ သြားတုိက္မည္။ ေရခ်ဳိးမည္... စသည္ျဖင့္။ ၄င္းတုိ႔မွာ လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္ ျဖစ္သည္ (Routine: Pattern ကို ဆုိလုိသည္။)။ လုပ္႐ိုးလုပ္ စဥ္မ်ားမွာ စက္မႈ (သို႔မဟုတ္၊ အီလက္ ထေရာန္နစ္) နည္းပညာ အေျခခံျဖင့္၊ အစီအစဥ္ မပ်က္ လုပ္ေနေသာ (လုပ္ရန္၊ စီမံ ထိန္းေက်ာင္းထားေသာ) ယတိျပတ္ စံကုိက္ ျဖစ္စဥ္မ်ဳိး မဟုတ္ပါ။ အခ်ိန္မေရြး ေျပာင္းလဲ ႏုိင္ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ လူတစ္ဦးခ်င္း စီ၏ သီးျခားသိမႈ အေျချဖင့္ တည္ေဆာက္ ထားေသာေၾကာင့္သာ ျဖစ္ပါသည္။ လူတုိ႔၏ သီးျခားသိမႈ မွန္သမွ်သည္ အျမဲတမ္း ေျပာင္းလဲ ႏိုင္ပါသည္။
အေၾကာင္းမွာ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီ၏ သီးျခားသိမႈ အေျချဖင့္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ေၾကာင့္သာ ျဖစ္ပါသည္။ လူတုိ႔၏ သီးျခားသိမႈ မွန္သမွ်သည္ အျမဲတမ္း ေျပာင္းလဲ ႏုိင္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူတစ္ဦးသည္ အိပ္ေနရာမွ ႏိုးထၿပီးေသာ္၊ အိမ္သာအရင္ တက္မည္လား၊ ေကာ္ဖီ အရင္ေသာက္ မည္လား စသည္ျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ရန္ ဆင္ျခင္ တတ္ၾကသည္။ အစီ အစဥ္ကို အေျပာင္း အလဲလုပ္ပစ္ ႏိုင္သည္။ ဒီလုိဆို... ဒီလုိ ျဖစ္တတ္ၿပီး၊ ဟုိလုိဆုိ... ဟုိလို ျဖစ္တတ္သည္၊ ဟူေသာ စိတ္အတြင္းမွ ယုတိၱနည္းလမ္း တက်အေတြး Mental Logic ရွိသည္။ အလားအလာ ဆုိသည္မ်ားကို အလုိလို တြက္ဆတတ္သည္။ မည္သို႔ပင္ အသား က်ေနေသာ လုပ္႐ိုးလုပ္စဥ္ ျဖစ္ေစကာမူ၊ အျခား တစ္ဖက္မွ ေရြးခ်ယ္ ႏုိင္ခြင့္ရွိေန ေသးေၾကာင္းကို သိတတ္ၾကသည္။ ထုိ "သိမႈ" မွာ၊ လူ၏ သိမႈအတြင္း ရွိေနသည့္တုိင္ သတိမထား လိုက္ႏိုင္ခင္ သိရွိသြားရာက၊ အလိုလုိ လုပ္ေဆာင္ လုိက္မိေသာ အျပဳအမူ ျဖစ္သြားတတ္သည္။
တစ္နည္း ဆုိရေသာ္၊ လြန္စြာ လ်င္ျမန္ေသာ ဆင္ျခင္မႈကို (လူ၏ အတြင္း၌) အေျခခံ တည္ေဆာက္ေသာ ဆင္ေျခမွ ရလုိက္သည့္ နိဂံုး တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ရကား လူသည္ သာမန္သိမႈ၊ သိႏုိင္မႈႏွင့္ စပ္ၾကား အသိကာလ တြင္ပင္ ဆင္ျခင္ဆံုးျဖတ္ ႏုိင္စြမ္း ရွိေနေလသည္။ လူတြင္ တိရစၧာန္မ်ား၊ အျခားေသာ သက္ရွိ သတၱ၀ါ မ်ားထက္ ထူးျခားေသာ လကၡဏာ တစ္ရပ္မွာ သိမႈ/သညာမ်ား အျပန္အလွန္ အေျပာင္း အလဲျပဳ ေပါင္းစည္း သြားႏိုင္ျခင္း Double Scope Conceptual Integration ရွိေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ (ေနာင္၊ အလ်ဥ္းသင့္ေသာ္၊ အက်ယ္ ေရးပါဦးမည္။)။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ (ထပ္မံ၍ ဆိုပါရေစ) လူတိုင္းတြင္ ဆင္ျခင္ႏုိင္ေသာ စြမ္းရည္ ရွိပါသည္။ ဓနအင္အား ျပည့္၀မွ၊ (သာမန္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး) ၾသဇာ အာဏာရွိ ပါမွ၊ ဟုမဆိုႏုိင္။ ေရွ႕တြင္ ဆုိခဲ့ၿပီးသည့္ အတုိင္း၊ ဆင္ျခင္ျခင္းကို မည္ေရြ႕ မည္မွ်အထိ အသံုးျပဳ ႏုိင္ျခင္းႏွင့္ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီ၏ သိမွတ္နား လည္မႈကို အေျခတည္ကာ ဆင္ေျခ စနစ္မ်ား၏ ပရိ၀ုဏ္ အတြင္းမွ ဆင္ျခင္မ်ားကို အေျခခံကာ၊ မည္ေရြ႕မည္မွ် ဆင္ျခင္ႏုိင္မႈ ရွိမရွိသာ ကြာျခားၾက ပါသည္။
ေရွ႕တြင္ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆုိခဲ့သည္ ျဖစ္ရာ ဆင္ျခင္ျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္၍ ၾကည့္ၾက ေစခ်င္သည္။ အေၾကာင္းမွာ လူတစ္ဦးခ်င္း စီ၏ သီးျခားသိမႈ မ်ားသည္၊ သူတုိ႔၏ သီးျခား "ငါ" မ်ား၌ တည္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ "ငါ" ၏ အျမင္က "ငါ" ၏ အသိ တစ္စံု တစ္ရာကို ျဖစ္ေစလာ ခဲ့သည္။ တုိက္႐ိုက္အေတြ႕အၾကံဳအရ ျမင္ျခင္း သာမက သြယ္၀ုိက္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ဆင့္ခံ ရယူေသာ အေတြ႕ အၾကံဳ အေျခခံ ကိုေသာ္လည္းေကာင္း ထည့္သြင္း ႏုိင္ေလသည္။ သို႔ျဖစ္ရကား လူတစ္ဦးခ်င္း စီ၏ ဆင္ျခင္ျခင္းသည္ သူတုိ႔၏ သီးျခားစီ တည္ရွိေနေသာ "ငါ" ကို ကင္းပ၍ မဆင္ျခင္ႏုိင္။ သို႔ျဖစ္ေလရာ လူသည္ "ငါ" ကို ဗဟုိျပဳ ေတြးတတ္သည္ဟု ဆုိရ ေပေတာ့မည္။ ထုိသို႔ ျဖစ္ေလလွ်င္၊ "ငါ" ကို ဗဟုိျပဳေတြး ျခင္းသည္ အမွားလားဟု ေစာဒက တက္ႏုိင္သည္။
ဤတြင္ မွားျခင္းႏွင့္ မွန္ျခင္းကို အဓိပၸာယ္ တစ္စံုတစ္ရာမ ေပးဘဲ နင္ပဲငဆ မေျပာႏုိင္။ "ငါ" ကို ဗဟုိျပဳ ေတြးသည္ ဆုိတိုင္း မွားသည္ဟု ယတိျပတ္ မူေသ လက္ခံထား၍ မရႏုိင္။ အေၾကာင္းမွာ လူ၏ပင္ကို စ႐ိုက္သည္က ပင္လွ်င္ "ငါ" ၏... ဟူေသာ အရင္းခံ အေတြး၊ ဆင္ျခင္ပံု စနစ္ ရွိႏွင့္ ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဘီစီ ၅၆၃ ခုႏွစ္က ကပိလ၀တ္ ျပည္တြင္ ေမြးခဲ့ေသာ ဘုရင့္သား သိဒၶတၳကို ၾကည့္ေစခ်င္သည္။ သူ၏ အသက္ ၂၉ ႏွစ္တြင္ ေလာကမွ လြတ္ေျမာက္ရာ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း ကိုရည္၍၊ ဥစၥာပစၥည္း အလံုးစုံႏွင့္ အလားအလာ ေပါင္းမ်ားစြာကို စြန္႔ပစ္ကာ၊ လြတ္ေျမာက္ရာ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္း နည္းလမ္းရွာေဖြ ခဲ့သည္ဟု ဗုဒၶ ၀ါဒကို လက္ခံထားသူ တို႔က ဆုိသည္။ မွန္၏။ သူသည္၊ သူ၏ လြတ္ေျမာက္မႈ အတြက္ သူ၏ "ငါ" တြင္ တည္ကာ အဆံုး အျဖတ္မ်ား ျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ျမတ္ေသာ က်င့္စဥ္ကို ရွာခဲ့သည္။ ရွာခဲ့သူမွာ သူပင္ျဖစ္သည္ (သူ၏ "ငါ" တြင္ အေျခခံကာ ရွာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။)။ သူ၏ လမ္းစဥ္မွာ အက်င့္တြင္ အရင္းခံသည္ (၀တ္ျပဳ ကိုးကြယ္ပူေဇာ္ ပသခံ စနစ္မ်ဳိး မဟုတ္။)။ သူ႔ကဲ့သို႔၊ လြတ္ေျမာက္လိုသည္ ရွိေသာ္ က်င့္ရေပမည္။ အျခားေသာ ဘာသာေရး အျမင္တုိ႔ႏွင့္ မတူေသာ အခ်က္ တစ္ခုမွာ ကိုယ္စား က်ခံမႈကို လက္မခံျခင္း ျဖစ္သည္။ အရပ္ စကားျဖင့္ ဆုိေသာ္ ကိုယ္လုပ္ကုိယ္ခံ သေဘာမ်ဳိးသာ ျဖစ္သည္။ လူ၏ ျဖစ္ရွိ ေနျခင္းေၾကာင့္ ရွိေနရေသာ "ငါ" ေပ်ာက္ကြယ္ ၿပီးဆံုးသြားရန္ အတြက္ ထုိ "ငါ" က၊ အားမထုတ္ ေလေသာ္ မျဖစ္ႏုိင္။ "ငါ" ၏ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ ဆုိသည္မွာ "ငါ" ၌သာ တည္ေလေတာ့သည္။
တစ္စံု တစ္ရာေသာ အသိ၊ အသိပညာ၊ အယူအဆ၊ အျမင္... ကို၊ လက္ခံျခင္း၊ လက္မခံျခင္းမွာ "ငါ" ၌သာ တည္သည္။ ကာလာမ သုတ္ဟုတြင္ေသာ ေကသမုတိၳကို ကိုးလုိေသာ္၊ ကိုးျပႏုိင္သည္။ ရဟန္းႀကီး ေဂါတမက ျခံဳယူနိဂံုး ျပဳ၍ ကာလာမ တုိ႔အား အဆုိတစ္ရပ္ ျပဳရာတြင္...
Kalamas when you yourselves know: "These things are good; these things are not blamable...", enter on and abid in them.
(ေသာမ ေထရ္၊ သီဟုိဠ္(သီရိလကၤာ) ဘာသာျပန္မူမွ။
စာလံုး အမည္းမွာ ကၽြန္ေတာ္၏ အထူးျပဳထားခ်က္။)
You yourselves know/ you yourself realise ဆုိေသာ စကားမွာ ရွင္းပါသည္။ မိိမိတို႔ကိုယ္တုိင္ မသိဘဲ လက္မခံရန္၊ သုိ႔မဟုတ္၊ မိမိကိုယ္တုိင္ သိမွ လက္ခံရန္ဟု ရည္ၫႊန္းေျပာဆုိ လုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ"မိမိ"သည္၊ ႐ုပ္ကို အေျချပဳ၍ အသက္ ရွိေနေသာ "ငါ" ျဖစ္သည္။ အျခားသူ မဟုတ္။ ကာလာမ သုတ္တြင္ အဆုိတစ္စံု တစ္ရာကို လက္ခံ အတည္ျပဳရန္ အတြက္၊ သို႔မဟုတ္ ျငင္းဆိုရန္ အတြက္ ထည့္သြင္းစဥ္းစား ရမည့္အဆုိ (ဤတြင္၊ Authority ကို ဆုိလုိသည္။) ေျခာက္ခုႏွင့္ ဆင္ျခင္ပံု ေလးမ်ဳိးကို တင္ျပ ထားခဲ့သည္။ ပညာရွင္ အမ်ားစုက ယေန႔ ကာလတြင္ အသံုးျပဳေသာ Pragmatic Theory of Truth သေဘာဆန္ဆန္ ပင္ဟု ယူၾကသည္။ သီဟုိဠ္ (သီရိလကၤာ) ပညာရွင္ အမ်ားကမူ ရဟန္းႀကီး ေဂါတမ အေနျဖင့္ သာမန္နားလည္ လြယ္ေသာ အေတြးအေခၚ ပံုစံကို ေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ ဟုဆိုၾကသည္။ မည္သုိ႔ပင္ ျဖစ္ေစ၊ ဆင္ျခင္စနစ္ ဆုိသည္မွာ ကုန္ေရာင္းကုန္၀ယ္ ကိစၥမဟုတ္ မူ၍၊ ဒီဟာက ဟုိဟာထက္ သာသည္ဟု၊ လြယ္လြယ္ မဆုိႏုိင္။ မဆုိ ႏုိင္ရသည့္ အေၾကာင္း အခ်က္ေပါင္း မ်ားစြာအနက္ တစ္ခ်က္မွာ ထုိ "စနစ္" သုိ႔မဟုတ္၊ မည္သည့္ ဆင္ေျခ စနစ္ကို မဆုိ က်င့္သံုးသူ(တုိ႔) ၏ နဂုိရွိရင္းစြဲ ဗီဇဉာဏ္ရည္၊ ခ်ဲ႕ထြင္ႏုိင္စြမ္း ဉာဏ္ရည္ႏွင့္ ဆီေလ်ာ္ အပ္စပ္မႈမ်ားကို သိရွိေသာ ဉာဏ္ရည္ ဉာဏ္ေသြးႏွင့္ အသံုးျပဳ ႏုိင္စြမ္းရွိေသာ ဉာဏ္ရည္တုိ႔ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားရန္ လုိအပ္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေလသည္။
သုိ႔ျဖစ္ေလေသာ္ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္း၊ သို႔မဟုတ္၊ "ငါ" ကို ဗဟုိျပဳ ေတြးေခၚျခင္းမွာ မည္သည့္ အေနအထား မ်ဳိးတြင္ မွားသည္၊ မေကာင္း... စသည္ျဖင့္၊ ဆုိႏုိင္ ပါမည္နည္း။ အကယ္၍ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္သည္ မိမိ၏ အသိပညာႏွင့္ ဉာဏ္ရည္ ဉာဏ္ေသြးကို လည္းေကာင္း၊ လုပ္ရည္ ကိုင္ရည္ႏွင့္ အေရးပါမႈ ကိုလည္းေကာင္း၊ သူ၏ အသြင္အျပင္၊ ႐ုပ္သဏၭာန္ႏွင့္ စိတ္ေန စိတ္ထားတုိ႔သည္ လည္းေကာင္း၊ အျခားသူ တို႔ထက္သာသည္၊ ေကာင္းသည္၊ ေတာ္သည္ဟု လက္ခံထားျခင္း။ သို႔မဟုတ္၊ ရွိရင္းစြဲ တကယ့္အေန အထားထက္ ပိုမို လက္ခံထားျခင္း တုိ႔တြင္တည္ကာ၊ မိမိကုိယ္ကုိ ႐ႈျမင္လက္ခံ ထားေသာ အျမင္ ရွိေလေသာ္ သူ၏ "ငါ" လုိအပ္သည္ထက္ ပိုမိုလက္ခံ ထားသျဖင့္ ထုိအျမင္၊ အယူ အဆမွာ မွားသည္။ သို႔မဟုတ္၊ မေကာင္းဟု ဆုိရေပမည္။ ဤသည္ကို အဂၤလိပ္ ဘာသာစကား အရ Egotism ဟု လြယ္လြယ္ ေခၚႏုိင္သည္။ Egotism ႏွင့္ ခပ္ဆင္ဆင္မွာ Narcissism ျဖစ္သည္။ Narcissism မွာ ေရွး ေဟာင္း ဂရိ ဒ႑ာရီလာ နာစစ္စီးယပ္(စ) Narcissus အမည္ရွိ လူငယ္၏ အေၾကာင္းတြင္ အေျခခံသည္။ နာစစ္စီးယပ္(စ) သည္ ေရထဲတြင္ ေတြ႕ရေသာ သူ၏႐ုပ္ပံုကိုၾကည့္ကာ သေဘာ က်ေနခဲ့သူျဖစ္သည္။ Narcissism မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အလြန္ အမင္း တန္ဖုိးထားေသာ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အမ်ား သူငါထက္ ပို၍ အေရးပါသည္၊ ေတာ္ပါေပသည္... စသည္ျဖင့္ လက္ခံ႐ႈ ျမင္ေသာ အျမင္ျဖစ္သည္။
ထုိ "အျမင္" မွာ၊ အတုိင္းအတာ တစ္ခုအထိ လူအခ်ဳိ႕တြင္ ရွိေနတတ္ ေသာ္လည္း၊ ထုိ "အတုိင္းအတာ" မွာ ေက်ာ္လြန္ သြားေသာအခါ၊ စိတ္ပိုင္းဆုိင္ရာ ေရာဂါ တစ္မ်ဳိးအသြင္ ေျပာင္းသြား တတ္ေလသည္။ ဥပမာ ဆိုရေသာ္ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္ခ်က္ ရွိျခင္း၊ သို႔မဟုတ္၊ ယံုၾကည္ခ်က္ ထားျခင္း Self Confidence မွာ ေကာင္းေသာ အျမင္တစ္မ်ဳိး ျဖစ္သည္။ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္ခ်က္ ရွိသျဖင့္၊ မိမိ အစြမ္းျဖင့္ ႀကိဳးစား ႏုိင္သမွ် ႀကိဳးစားသည္။ ႀကိဳးစား၍ ေအာင္ျမင္လာသည့္ အခါ ထုိ "ယံုၾကည္ခ်က္" ကို ဆက္လက္တန္ဖုိး ထားရမည့္ အစား၊ "ငါ" ကြ လုပ္ျပ လာေတာ့သည္။ "ငါ" လုိလူမရွိ၊ "ငါ" လုိ လုပ္ႏိုင္စြမ္း မရွိၾက... စသည္ျဖင့္ ျမင္လာၾကသည္ (ေရွ႕တြင္၊ တင္ျပခဲ့ေသာ "လူအမ်ားစု" ဟာ မဆင္ျခင္ တတ္ၾကဟု ျမင္လာပံုမ်ဳိး...။)။ Narcissist မ်ားသည္၊ ဓနအင္အား၊ (သာမန္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး) ၾသဇာ အာဏာတုိ႔ အေပၚ မက္ေမာလာ ၾကသည္။ ဘယ္နည္းနဲ႔ ရရ At all costs ဆုိေသာ အျမင္မ်ဳိး ရွိလာ ၾကေလသည္။
ထုိ "အျမင္" မွာ၊ Narcissist မ်ားႏွင့္ သူတို႔ပါ၀င္ ပတ္သက္ ေနရေသာ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္း အတြက္ပါ အႏၲရာယ္မ်ားေသာ အျမင္ ျဖစ္ေလသည္။ Egotist ႏွင့္ Narcissist မ်ားကို ျမန္မာတုိ႔၏ ဘာသာစကား ေဘာင္အတြင္း "အတၱႀကီးမား သူမ်ား" ဟု လြယ္လြယ္ကူကူ ေခၚေကာင္း ေခၚႏုိင္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အဂၤလိပ္ ဘာသာ စကားအရ ေဖာ္ထုတ္ထားေသာ အနက္ကို အျပည့္အ၀ ရႏုိင္မည္ မထင္။ ထုိသို႔ အတၱႀကီးမား ျခင္းသည္ "ငါ" ကို ဗဟုိျပဳ၍ ေတြးပံုႏွင့္ မတူ။ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းကို အသိအမွတ္ ျပဳပံုခ်င္း မတူ။ "ငါ" ကို ဗဟုိျပဳ ေတြးေခၚရာတြင္ "ငါ" ကဲ့သို႔ေသာ "ငါ" ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ တို႔၏ ရွိေနျခင္းကုိ အသိအမွတ္ ျပဳထား တတ္ၾကသည္။
နက္နက္နဲနဲ ဆင္ျခင္ တတ္ျခင္းသည္ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္း ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ အတၱႀကီး-မႀကီးႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ မဆုိင္ လွေခ်။ ဆင္ေျခစနစ္ တစ္စံုတစ္ရာ အတုိင္း လုိက္ပါ ဆင္ျခင္ႏုိင္ျခင္း ႏွင့္သာဆုိင္သည္။ ခိုင္မာေသာ အဆုိ တစ္စံုတစ္ရာ ရရွိလာရန္ အတြက္ ခိုင္မာေသာ အဆုိမ်ား၊ ယာယီ အဆိုမ်ား၊ မွန္းဆ အဆုိမ်ားကို တည္ကာ၊ ဆင္ေျခစနစ္ တစ္စံု တစ္ရာ၏ ကန္႔သတ္မႈ ေဘာင္အတြင္းမွ နိဂံုးဆြဲယူ ၾကရသည္။ ဆင္ေျခ စနစ္တုိင္းတြင္ သီးျခား ကန္႔သတ္မႈမ်ား ရွိေလသည္။ ထုိ ကန္႔သတ္မႈမ်ား အတြင္းမွ၊ မည္ေရြ႕ မည္မွ်ေသာ အတုိင္းအတာ အထိ တိက်စြာ ဆင္ျခင္ႏုိင္ျခင္း၊ မဆင္ျခင္ ႏုိင္ျခင္းက ဆင္ျခင္ျခင္း၏ နက္နဲမႈကို ျဖစ္လာ ေစခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပညာရပ္ အသီးသီးတြင္ သီးျခားစနစ္၊ သီးျခား ကန္႔သတ္မႈမ်ား ရွိေနၾက ျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ "စနစ္မ်ား"ကို၊ ဘာသာေရး ေယာင္ေယာင္ ေပတံမ်ားျဖင့္ ၀င္၍ မတုိင္းတာႏုိင္။ မလိုအပ္ေသာ ေပတံမ်ား၊ ကာလေဒသ ပေယာဂခ်င္း ဆီေလ်ာ္ အပ္စပ္မႈ မရွိေသာ အယူ အဆမ်ား၊ အေတြးမ်ားႏွင့္ ဗလံုးဗေထြး ျဖစ္ေနေသာ အၾကံအဆမ်ား... တုိ႔ျဖင့္၊ ဆင္ေျခစနစ္ တစ္ခုကို ၀င္၍ မေႏွာင့္ယွက္ႏုိင္။ မေႏွာင့္ယွက္သင့္။ စင္စစ္ ဆင္ျခင္နည္းလမ္း တက်ေတြးေခၚ ျခင္းသည္ ေရြ႕လ်ားေသာ သေဘာ တစ္ခုျဖစ္သည္။
အရပ္ စကားျဖင့္ လြယ္လြယ္ေျပာေသာ စကား တစ္ခြန္းကို စဥ္းစားၾကည့္ၾက ေစခ်င္သည္။ "ငါ၊ ဆက္ေတြး ၾကည့္လုိ႔ မရေတာ့ဘူး"။ "ဆက္ေတြးၾကည့္လုိ႔ မရျခင္း" မွာ ရပ္တန္႔သြားသည့္ သေဘာျဖစ္သည္။ ရပ္တန္႔ သြားရျခင္းမွာ ထုိ-အေတြး၊ သို႔မဟုတ္၊ ဆင္ျခင္ေနမႈ တစ္စံုတစ္ရာ-အတြင္းသို႔၊ အျခားေသာ တစ္စံု တစ္ရာက ၀င္ေရာက္ လာခဲ့၍ ျဖစ္သည္။ အင္အား တစ္စံု တစ္ရာက နိဂံုးခ်ဳပ္ လုိက္သည့္ သေဘာကို စဥ္းစား ၾကည့္ၾက ေစခ်င္သည္။ ေတြးေခၚ၊ ဆင္ျခင္ေနစဥ္ အေတြး သို႔မဟုတ္ ဆင္ျခင္ေနေသာ တစ္ေန ရာရာသို႔ ေရာက္လာေသာ အခါ ေတြးေခၚေနသူ/ ဆင္ျခင္ ေနသူက ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ- မႀကိဳက္သည္ ျဖစ္ေစ (ဆုိလုိသည္မွာ ေတြးေခၚေနသူ/ဆင္ျခင္ ေနသူ၏ ဆႏၵႏွင့္ မဆုိင္...။)၊ ဆက္လက္ မေတြးႏိုင္၊ မဆင္ျခင္ႏုိင္ ျဖစ္တတ္သည္။ သေဘာမွာ ဆင္ျခင္ေနျခင္း အတြင္း၌ တစ္ေနရာသို႔ ေရာက္သြားသည့္ သေဘာသာ ျဖစ္သည္။ ဆင္ျခင္မႈ တုိင္းသည္ တစ္ေနရာမွ တစ္ေနရာသို႔ သြားေနၾကသည္ ကဲ့သို႔သာ ျဖစ္သည္။ ဆက္မသြား ႏုိင္ျခင္းသည္ သဘာ၀ အျပဳ အမူျဖစ္သည္။ စင္စစ္၊ ဆင္ျခင္ျခင္းသည္ သဘာ၀ အင္အား တစ္ခုႏွင့္ တူသည္။ ဆက္၍မသြား ႏုိင္ေသာေၾကာင့္ ရရွိေသာ နိဂံုးမွာ သဘာ၀ အတုိင္းရရွိ လိုက္ေသာ နိဂံုးသာ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆင္ျခင္နည္းလမ္း တက် ေတြးေခၚျခင္း၊ ဆင္ျခင္ျခင္း ျပဳရန္မွာ သဘာ၀ အင္အားႏွင့္ တူေသာ ဆင္ျခင္ျခင္းႏွင့္ အတူလုိက္ပါ သြားႏုိင္ရန္သည္ အဓိက အခ်က္ ျဖစ္ေပသည္။ ဒုတိယအခ်က္မွာ တစ္ဆင့္ခ်င္း၊ တစ္လွမ္းခ်င္းသြားရန္လို သည္။ ဟုိခုန္၊ ဒီခုန္လုပ္၍ မျဖစ္ႏုိင္။ ဆင္ေျခ စနစ္၏ လမ္းေၾကာင္း ေျပာင္းသြား၍ မျဖစ္။ တတိယ အခ်က္မွာ နိဂံုး ရွိရာသို႔ တုိက္႐ိုက္ သြားႏုိင္ရန္ (ေရာက္ရန္) ျဖစ္သည္။ ေတြးေခၚဆင္ျခင္ ေနစဥ္၊ ခ်ာလည္ လိုက္ေန၍ မျဖစ္။ ေတြးေခၚဆင္ျခင္ ေနရာမွ၊ စိတ္ကူးေနာက္ လုိက္သြား၍ မျဖစ္။ နက္နက္နဲနဲ ဆင္ျခင္ျခင္း ဆိုသည္မွာ၊ စင္စစ္၊ ကန္႔သတ္ သတ္မွတ္ထားေသာ၊ သို႔မဟုတ္၊ ရည္မွန္းထားေသာ ေနရာ တစ္ခုဆီသို႔ သုိ႔တည္းမဟုတ္ ၀န္းက်င္ဆီသို႔၊ ဆင္ျခင္ျခင္း (ေရြ႕လ်ားျခင္း၊ သြားျခင္း) သာ ျဖစ္သည္။
ဆုိခဲ့ၿပီးသည္ မ်ားကို၊ သတၱဳခ်၍ ျပန္လည္ တင္ျပပါ ရေစ။
-လူတုိ႔၏ ေန႔စဥ္ ဘ၀တြင္ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းကို သိရန္ လုိအပ္ပါသည္။ လက္ခံထားရန္ လုိအပ္ပါသည္။ "ငါ" ကို လက္ခံ ထားျခင္းမွာ အတၱႀကီးျခင္း မဟုတ္ပါ။ "ငါ" ကို ဗဟုိျပဳ ေတြးျခင္းကို အနက္ယူ လြဲမွားစြာျဖင့္ အဆုိးျမင္ ႐ႈေထာင့္တစ္ခု တည္းမွ လက္ခံ႐ႈျမင္ ထားၾကရန္ မသင့္ပါ။ "ငါ" ၏ ရွိေနျခင္းကို လက္ခံသျဖင့္၊ အျခားေသာ "ငါ" မ်ားစြာတုိ႔၏ ရွိေနျခင္းကို အသိအမွတ္ ျပဳလာႏိုင္သည္။
-ဆင္ျခင္ျခင္းသည္ တိရစၧာန္ မ်ားႏွင့္ လူမ်ား ျပဳႏုိင္ေသာ အျပဳအမူ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ဆင္ျခင္ႏုိင္ေသာ စြမ္းရည္သည္ လူတုိင္း၌ မရွိ ဆုိသည္မွာ မမွန္သည္ သာမက၊ မွားယြင္းေနေသာ အျမင္၊ အယူအဆ တစ္ခုသာ ျဖစ္သည္။ လူမ်ားစုသည္ နက္နက္နဲနဲ မေတြးေခၚတတ္ ဟူေသာ အျမင္မွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အထင္ႀကီး၍ ဂုဏ္ရည္ျပ လုိေသာ လူနည္းစု အတြင္းမွ ဓနအင္အား၊ (သာမန္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး) ၾသဇာ အာဏာကို ခံုမင္သူ Narcissist, Egotist တုိ႔၏ အျမင္သာ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္၊ လူတုိ႔၏ ဆင္ျခင္ျခင္းသည္ ဘာသာေရး ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံႏွင့္ မဆုိင္။ ဟုိ "ဘာသာအယူ" ရွိ၍ မွားသည္။ ဒီ "ဘာသာ အယူ" ရွိမွ မွန္သည္ဟု ဆံုးျဖတ္၍ ရႏုိင္ေသာ တစ္စံုတစ္ရာ မဟုတ္။ ေန႔စဥ္ဘ၀ အတြင္းမွ သာမန္ လူတို႔၏ ေတြးေခၚ ဆင္ျခင္မႈကို မည္သည့္၀တ္ျပဳ ကိုးကြယ္မႈ အေျခခံ ဘာသာေရး အျမင္ႏွင့္မွ်၊ စိစစ္ တုိင္းတာ၍ မျဖစ္ႏုိင္။
ေနာက္ဆံုး တင္ျပလုိေသာ ကၽြန္ေတာ့္အျမင္ တစ္ခုမွာ ကမာၻႀကီး မၿငိမ္းခ်မ္း ႏုိင္ၾကေသးသည့္ အေၾကာင္း ျဖစ္ပါသည္။ ကမာၻႀကီး မၿငိမ္းခ်မ္း ႏိုင္ေသးသည္မွာ ကမာၻႀကီးသည္ ကမာၻႀကီး ျဖစ္ေနေသာ ေၾကာင့္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ကမာၻႀကီးသည္ ကိုယ့္အိမ္တြင္ ေမြးထားေသာ ေခြးကေလး၊ ေၾကာင္ကေလး မဟုတ္ပါ။ ကုိယ္ျဖစ္ေစခ်င္ သလုိ မျဖစ္ႏုိင္ပါ။ ဤသည္ကို ဘာသာေရး အေျခခံ တစ္ခုျဖင့္ မလုိအပ္ေသာ နိဂံုးမ်ား ဆြဲယူျပ၍ မရႏုိင္ပါ။ သက္၀င္ ယံုၾကည္မႈ၊ ၀တ္ျပဳ ကိုးကြယ္မႈ တုိ႔ကို အေျခခံကာ ဆင္ျခင္နည္းလမ္း မက်ေသာ အျမင္မ်ားျဖင့္ စိစစ္ၾကည့္၍ မရႏုိင္။
ျမင့္သန္း
(ေရႊအျမဳေတ မဂၢဇင္း၊ဇန္န၀ါရီလ ၂၀၁၂)
